Uniwersjady

Uniwersjady nazywane są popularnie Igrzyskami Studenckimi. Są podstawową imprezą w kalendarzu sportowym FISU. Odbywają się co dwa lata, w latach nieparzystych. W tym samym roku rozgrywane są zawody zimowe i letnie. Pierwsza Uniwersjada Letnia odbyła się w 1959 roku w Turynie, a jej zimowy odpowiednik w roku 1960 w Chamonix (Francja).

Od tamtej pory odbyło się 29 letnich i 29 zimowych uniwersjad, przy czym od roku 1981 obydwie edycje odbywają się tego samego roku. Warto podkreślić, że znaczenie tych zawodów jak również ich zasięg stale rosną. W 1959 roku w Turynie wystartowało 1407 zawodników z 43 krajów. Obecnie rekordy należą do Daegu w 2003 roku (zarejestrowano 174 państwa) i Shenzen w 2011 roku (wystartowało 10.622 uczestników).

Polacy nie wzięli udziału tylko w zawodach w Tokio w 1967 roku (zabrakło wtedy przedstawicieli całego bloku socjalistycznego) i tylko raz nie zdobyli ani jednego medalu (Jaca, 1981). Najwięcej - bo aż 43 krążki - wywalczyliśmy w Chengdu w 2023 roku. Rekord Zimowej Uniwersjady to 23 medale w Trentino (2013). Obecnie mamy w dorobku 590 medali: 400 z Uniwersjad Letnich oraz 190 z Uniwersjad Zimowych.

Cykl uniwersjad został zaburzony przez pandemię covid-19 i wojnę w Ukrainie. Z tych powodów odwołano zaplanowane na 2021 rok zimowe zmagania w Lucernie oraz przekładano zaplanowaną na ten sam rok letnią imprezę w Chengdu (najpierw na rok 2022, a następnie na rok 2023). Prawa do organizacji letniej uniwersjady 2023 roku stracił rosyjski Jekaterynburg.

Prócz udziału w Uniwersjadach i osiągnięć medalowych Polska ma na swoim koncie także spore sukcesy organizacyjne. W latach 1993 i 2001 byliśmy gospodarzem Zimowej Uniwersjady w Zakopanem. Trzykrotnie startowaliśmy również w konkursie o prawo do organizacji Uniwersjady Letniej w 2007, 2009 i 2011 roku w Poznaniu. Niestety nie udało się, a lepsze od nas okazały się Bangkok (Tajlandia), serbski Belgrad oraz chińskie Shenzen. Tymczasem to w Warszawie w 1924 roku odbyły się pierwsze w historii letnie Igrzyska Studenckie - protoplasta obecnych Uniwersjad czytaj więcej.

Każda uniwersjada miała swoich bohaterów, których starty wpisały się w historię światowej rywalizacji sportowej studentów. Pierwszą złotą medalistką Uniwersjady w Turynie została Elżbieta Krzesińska, studentka medycyny, której wynik automatycznie został wpisany na listę rekordów tych zawodów. Podobnie było z wieloma innymi zawodnikami, wśród których dominowali lekkoatleci.

Polskimi bohaterami w XX wieku byli m.in.: Irena Kirszenstein-Szewińska (dwa złota w Budapeszcie 1965), Grażyna Rabsztyn (złota medalistka trzech kolejnych uniwersjad na 100 m ppł), Małgorzata Guzowska (dwa złota w siedmioboju), Robert Korzeniowski (dwa złota w chodzie na 20 km), Władysław Kozakiewicz (dwa złota w tyczce), Ryszard Ostrowski (dwa złota na 800 m).

W XXI wieku w historii naszych uniwersjadowych zapisali się: Otylia Jędrzejczak (trzy złote krążki w Izmirze, 2005), Paweł Korzeniowski (swoje trzy złote i dwa brązowe medale zdobywał na czterech uniwersjadach w latach 2005-2013) i Małgorzata Hołub (indywidualnie i w sztafecie podczas dwóch imprez zdobyła trzy złote i jeden srebrny krążek). Królem królów został jednak Paweł Fajdek – mistrz czterech kolejnych uniwersjad w rzucie młotem.

Najdłużej rekordzistą uniwersjad był Grzegorz Cybulski, skoczek w dal. W Rzymie w 1975 roku ustanowił rekord wynikiem 8.27 m, który dopiero na XIX Uniwersjadzie Letniej na Sycylii - po 22 latach - poprawił Kubańczyk Ivann Pedroso (8.40 m).

Do grona multimedalistów uniwersjad zimowych weszli: biathlonista Tomasz Sikora (pięć złotych krążków w Zakopanem i Popradzie), biegaczka narciarska Justyna Kowalczyk (cztery złote krążki w Innsbrucku i Turynie), skoczek narciarski Łukasz Kruczek (cztery zwycięstwa na trzech kolejnych uniwersjadach) i biatlonistka Weronika Nowakowska (dwa złota i dwa srebra w Trentino). Najlepszym polskim zimowym sportowcem został zaś Adam Cieślar, który w kombinacji norweskiej na trzech kolejnych uniwersjadach wywalczył sześć złotych i dwa srebrne medale.

Oprócz medalistów uniwersjad w tej rywalizacji było również wielu innych znakomitych zawodników, późniejszych olimpijczyków, uczestników mistrzostw świata czy Europy, przedstawicieli wielu dyscyplin sportu. W przypadku wielu z nich uniwersjady zapoczątkowały ich karierę sportową, często uwieńczoną najwyższymi osiągnięciami w sporcie światowym, w tym mistrzostwem olimpijskim.

Przedstawiciele polskiego sportu akademickiego od początku z dużym zaangażowaniem uczestniczyli w działalności i pracach na rzecz FISU. Polaków ceniono przede wszystkim za mediacyjne i rzeczowe stanowisko w rozmowach na temat jedności i rozwoju światowego sportu studenckiego. Pierwszymi przedstawicielami Polski byli: prof. Witalis Ludwiczak (AZS Poznań), Ludwik Fischer (AZS Zakopane), Zdzisław Straszak (AZS Warszawa). W latach późniejszych członkami Komitetu Wykonawczego byli prof. Bogdan Kołodziejek (AZS Warszawa), prof. Aleksander Ronikier (AZS AWF Warszawa), a od 2007 roku do dnia dzisiejszego Marian Dymalski (AZS Wrocław), który od listopada 2015 roku już trzykrotnie został wybrany wiceprezydentem FISU.

Wielu naszych przedstawicieli działało i działa w różnych komisjach FISU: Władysław Gąsienica Roj (AZS Zakopane), prof. Stanisław Łęgowski (AZS Toruń), Zofia Kiełpińska (AZS Zakopane, biegi narciarskie) oraz nieprzerwanie od 1979 roku w Komisji Medycznej prof. Zygmunt Przybylski (AZS Poznań). W komisjach FISU od 2007 roku pracują: Adam Roczek (AZS Wrocław), Tomasz Szponder (AZS Poznań), Andrzej Hrehorowicz (AZS Wrocław), Renata Kościukiewicz-Bojczuk, a od 2012 roku Piotr Marszał (AZS Wrocław) i Kacper Czarnota (AZS Poznań).